Mua - bán nợ: Không dễ
Yếu tố then chốt vẫn là về giá. Thực tế thời gian qua, VAMC đã mua nợ xấu của các NHTM với giá khá cao, giá trị khoảng 80%-90%. Như thế, nếu thị trường mua - bán nợ được hình thành chưa hẳn đã hấp dẫn được các Nhà đầu tư nước ngoài. Chưa kể, khối lượng nợ xấu mà VAMC mua lại từ các ngân hàng thương mại (NHTM) đến nay đã đạt con số trên 50.000 tỉ đồng.
Song tình hình nợ xấu vẫn chuyển biến theo chiều hướng… xấu. Trong khi đó, việc hình thành thị trường mua - bán nợ vẫn mơ hồ. Do đó việc kỳ vọng sớm bán nợ xấu cho nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài mà VAMC công bố xem ra khó khăn.
Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Chủ tịch Hội đồng Thành viên VAMC, nơi này mua được 11.414 tỉ đồng nợ xấu từ các tổ chức tín dụng (TCTD). Còn nếu tính từ khi mua nợ đến nay, tổng nợ xấu VAMC đã mua của các TCTD là 50.721 tỉ đồng. Tính đến thời điểm này, VAMC đã bán và thu hồi được nợ 996 tỉ đồng, tổ chức cơ cấu lại khoản nợ của các TCTD gồm 112 khách hàng với số tiền 9.071 tỉ đồng.
Ngoài nợ xấu khá lớn được đẩy sang cho VAMC, các NHTM còn tiếp tục rà soát các khoản nợ xấu để bán tiếp cho VAMC trong nửa cuối năm nay nhằm làm sạch bảng cân đối kế toán. Tuy nhiên, các khoản nợ xấu ngân hàng bán cho VAMC đã được xử lý ra sao vẫn là bài toán đau đầu với lãnh đạo nhà băng. Bởi vì, thực tế cho thấy, việc xử lý nợ xấu sau khi bán cho VAMC vẫn thuộc về ngân hàng, dưới sự giám sát và chỉ đạo của VAMC và Ngân hàng Nhà nước.
VAMC cho biết đang xem xét ký hợp đồng với một số nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài, trong đó có 2 công ty tư vấn nước ngoài đã khảo sát thực tế để tiến hành mua nợ. Dự kiến, những khoản nợ đầu tiên sẽ được bán ra. Tuy nhiên, để đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu trong thời gian tới, hiện VAMC đã làm việc với nhiều đơn vị mua nợ của nước ngoài, lên danh mục 10 tài sản bảo đảm với tổng giá trị 7.800 tỉ đồng, gồm các dự án chung cư, cao ốc văn phòng, bệnh viện, nhà xưởng, khu công nghiệp tại TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng và Hải Dương.
Cần cơ chế xử lý nợ xấu
Theo nhận định của nhiều chuyên gia thì thị trường bất động sản có thể phục hồi rõ nét trong những năm tới với điều kiện Chính phủ phải tăng cường xử lý nhanh nợ xấu, tạo luồng giao dịch cho các sản phẩm bất động sản có giá trị thấp.
Theo tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia, trước tiên cần thống kê chính xác tình hình nợ xấu do đầu tư bất động sản gây ra và có hướng giải quyết phù hợp. Theo Bộ Xây dựng công bố tổng dư nợ cho vay bất động sản là 277.000 tỉ đồng; nợ xấu trong lĩnh vực bất động sản mà Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố là khoảng 10.000 tỉ đồng.
Tuy nhiên, theo ông Nghĩa, nếu tổng cho vay bất động sản như trên thì tổng nợ xấu thì phải gấp nhiều lần con số mà NHNN công bố. “Bởi vì, một đại gia bất động sản cũng có thể nợ gấp ba lần con số 10.000 tỉ đồng”, ông Nghĩa nói.
Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa cho biết thêm, các NĐT nước ngoài vào Việt Nam tìm hiểu rất nhiều, họ được giao 50-60 bộ hồ sơ để nghiên cứu mua nợ xấu nhưng cũng không xử lý nổi. Thêm vào đó, việc xử lý nợ xấu của các ngân hàng Việt Nam cứ loay hoay "khiêng đi khiêng về giữa phòng điều trị và phòng cấp cứu" nên chưa thể chữa xong bệnh.
"Với mối quan hệ mật thiết giữa địa ốc và thị trường tín dụng, bất động sản khó hồi phục nếu hệ thống ngân hàng chưa hoàn toàn khỏe mạnh. Nếu điều này cứ kéo dài, địa ốc sẽ cứ dò đáy đi lên nhưng không tìm được lối thoát", ông Nghĩa đánh giá.
Trong khi đó, VAMC hiện đang vướng nhiều thủ tục hành chính và bị hạn chế về quyền lực trong mua bán nợ xấu. Bên cạnh đó, VAMC không có đủ quyền để thiết lập chủ quyền của người mua nợ mà phải mất nhiều thời gian, cá biệt có trường hợp kéo dài đến hai năm. Các NĐT nước ngoài không đủ kiên nhẫn để chờ đợi mặc dù nhiều người, nhiều tổ chức có đủ tiềm lực tài chính để mua lại các món nợ vài chục ngàn tỉ đồng.
Theo quan điểm của ông Nghĩa, cơ quan xử lý nợ xấu cần phải được trao nhiều quyền lực, cũng như được cấp nhiều "tiền tươi" hơn. Điểm đáng lưu ý là nếu bên mua nợ xấu trả xong tiền thì ngay lập tức phải xác định quyền sở hữu cho họ. Trên thực tế, từng có 6 doanh nghiệp được gọi lên mua 6 nhà máy, trả xong tiền nhưng gần 3 năm chưa sang được tên. "Điều này làm xói mòn tiềm lực, giết chết nhà đầu tư, thị trường xử lý nợ không thể phát triển được", ông Nghĩa nói.
Tiến sĩ Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý Kinh tế Trung ương, cho rằng từ kinh nghiệm của các nước, vai trò của NĐT nước ngoài trong mua nợ rất quan trọng. Đối với Việt Nam, hiện nguồn lực để xử lý nợ rất hạn chế. Do đó, việc cho phép các NĐT nước ngoài tham gia mua - bán nợ nhằm tạo nguồn lực tốt hơn và giúp một phần đẩy nhanh tiến độ mua - bán nợ. Mặt khác, việc tham gia của NĐT nước ngoài mang tính chuyên nghiệp cao sẽ góp phần tạo dựng, phát triển thị trường mua - bán nợ.
Trọng Mạnh